prof. UAM dr hab. Marzanna Kuczyńska

Zakład Slawistyki Kulturoznawczej
e-mail: marzanna@amu.edu.pl

Slawista mediewista, doktor habilitowany nauk humanistycznych, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Bada literatury i kultury średniowieczne kręgu Slavia Orthodoxa oraz dorobek literacko-kulturowy prawosławia w I Rzeczypospolitej. Redaktor lub współredaktor serii, monografii zbiorowych, czasopism. Członek redakcji „Poznańskich Studiów Slawistycznych” i „Crkvene Studije” (Serbia), serii „Krakowsko-Wileńskie Studia Slawistyczne”. Przewodnicząca Komisji Slawistycznej, oddział PAN w Poznaniu, członek Komisji Bałkanistycznej, oddział PAN w Poznaniu.

Książki

Południowosłowiańska poezja liturgiczna w zbiorach bibliotek polskich. Szczecin 2003, 211 s.
Homiletyka ruska XVII wieku. Ewolucja gatunku – Specyfika funkcjonalna, Szczecin 2004, 320 s.
Z Zachodu na Wschód. Obywatele Rzeczypospolitej na ołtarzach Cerkwi rosyjskiej, Kraków 2011, 297 s.

Słownik:

Polsko-czesko-rosyjsko-ukraiński słownik pojęć literackich, Szczecin 2010, 280 s., współautorzy: K. Koczur-Lejk, A. Horniatko-Szumiłowicz, B. Rodziewicz.

Artykuły:

Oficja ku czci św.św. Borysa i Gleba w rękopisach cerkiewnosłowiańskich przechowywanych w bibliotekach polskich. W: Literatura rosyjska i jej związki międzynarodowe. Tezy referatów, red. J. Wróblewski, Szczecin 1988, s. 18-19.
Słowiańska poezja liturgiczna IX i X w. „Rossica Stetinensia” 1989/1, s. 35-44.
Химнографски произведения за св. Методи като исторически извор. W: II международен конгрес по българистика. Доклади. Млади българисти, колоквиум, т. 23, София 1989, s. 274-277. Przedruk w języku polskim: Utwory hymnograficzne ku czci św. Metodego jako źródło historyczne. „Slavica Stetinensia” 1997/6, s. 131-135.
U źródeł hymnografii grekokatolickiej. „Slavica Stetinensia”, Szczecin 1992/1, s. 5-23.
Grzegorza Cambłaka „Nabożeństwo ku czci św. Jana Nowego Suczawskiego, 2VI”, w: Literatura i język rosyjski w świecie, Materiały z III Konferencji MAPRJaŁ, red. E. Kucharska, Szczecin 1993, s. 27-36.
Polska kopia służby ku czci św. Cyryla-Filozofa. „Slavica Stetinensia” 1994/3, s. 65-82.
Obraz św. Paraskiewy-Petki Tyrnowskiej w hymnografii słowiańskiej. Materiały Międzynarodowej konferencji naukowej „Stosunki polsko-wschodniosłowiańskie”. Rzeszów 25-27 V 1994, red. K. Prus, s. 141-144.
Z problemów homiletyki cerkiewnosłowiańskiej. II Jornadas Andaluzas de Eslavistica, Granada 1998, s. 236-239. (Tezy artykułu: II Jornadas Andaluzas de Eslavistica, Resúmenes de ponencias y comunicasiones. Granada 1996, 56).
Postyllografia cerkiewnosłowiańska – zarys problematyki, stan badań. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej Słowo.Tekst.Czas. M. Aleksiejenko, Szczecin 1997, s. 48-52.
Reformacja a kultura ruska XVI i XVII w. Materiały konferencji slawistycznej, red. W. Motornego. Lwów 1998, t. II, s. 365-370. W zmienionej wersji: Иноверцы и восточнославянская культура XVI/XVII веков в Речи Посполитой, Вiсник Львiвського Унiверситету. Сеpiя фiлологiчна, вип. 28, Львiв 2000, с. 222-226.
Hymnograficzny obraz Jana Suczawskiego. W: Literatura a liturgia J. Okoń, Łódź 1998, s. 119-123.
Zabłudowska „Ewangelia pouczająca” wobec tradycji rękopiśmiennej, „Słowo.Tekst.Czas” III, red. M.Aleksiejenko, Szczecin 1999, s. 109-113.
Полски преписи от службите на св. Петка Търновска. „Acta Palaeoslavica” 1, Sofia 2000, s. 133-147.
Polemika antyprotestancka Cyryla Trankwiliona Stawrowieckiego (zarys problemu), „Słowo.Tekst.Czas” V, red. M. Aleksiejenko, Szczecin 2000, s. 325-334.
Metropolita Piotr Mohyła – reformator religijny i duszpasterz. „Slavica Stetinensia”, red. K. Iwan, Szczecin 2001/11, s. 71-83.
Starosłowiański Kanon na wprowadzenie Matki Bożej do świątyni. VIII Kolokwium Slawistyczne Polsko-Bułgarskie. Collectanea Polono-Bulgarica, t. I, red. M. Walczak-Mikołajczakowa, Gniezno 2001, s. 47-56.
Przepowiadanie Słowa Bożego. Ze studiów nad homiletyką prawosławną w Rzeczypospolitej. Materiały konferencji, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 93-99.
Specyfika gatunkowa homiletyki Joannicjusza Galatowskiego. W: Tradycja i nowatorstwo w literaturach słowiańskich E. Kucharska i I. Kowalska-Paszt, Szczecin 2002, s. 5-13.
Jej imię znaczy życie… Współautor M. Aleksiejenko, „Słowo.Tekst.Czas” VI, red. M. Aleksiejenko, W. Mokijenko, H. Walter, Szczecin 2002, s. 133-146. (Tezy artykułu: Greifswald 2002).
Cerkiew a zmiany w kulturze religijnej XVI/XVII wieku (na materiale Ewangeliarza rachmanowskiego). W: Ukrainische Kultur im europäischen Kontext, red. R. Göbner, A. Kratochvil. Greifswald 2002, s. 181-186.
Zamknij usta heretyku niewierny! (Kontrowersje religijne w Kluczu rozumienia Joannicjusza Galatowskiego). W: Слово.Фраза.Текст. К 60-летию проф. М.А. Алексеенко, ред. В. Мокиенко. Москва 2002, s. 540-551.
„Klucz rozumienia Joannicjusza Galatowskiego wobec tradycji barokowej. W: Tradycja łacińska i bizantyjska wobec idei jedności europejskiej, red. A.W. Mikołajczak, M. Walczak-Mikołajczakowa. Gniezno 2003, s. 145-160 (Tezy artykułu W: Tradycja łacińska i bizantyjska wobec idei jedności europejskiej, red. A.W. Mikołajczak, M. Walczak-Mikołajczakowa. Gniezno 2002, s. 29-30).

2004

Kobieta w myśli teologicznej Cyryla Stawrowieckiego ruskiego homilety XVII wieku. W: „Słowo.Tekst.Czas” VII: Nowe środki nominacji językowej w nowej Europie, red. M. Aleksiejenko, M. Kuczyńska. Szczecin 2004, s. 315-326.
Kazania ku czci Podwyższenia Krzyża Galatowskiego w kontekście polemicznym i w kształtowaniu chrześcijańskiej pobożności. W: Kulturowe konteksty integracji europejskiej, red. M. Walczak-Mikołajczakowa. Gniezno 2004, s. 43-51.
Wizerunek króla i wizja władzy w homiletyce Joannicjusza Galatowskiego. W: „Pokazanie Cerkwie prawdziwej…” Studia nad dziejami i kulturą Kościoła Prawosławnego w Rzeczypospolitej, red. P. Chomik. Białystok 2004, s. 73-84.
Drukarnia rachmanowska. W: Prawosławne oficyny wydawnicze w Rzeczypospolitej, red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik. Białystok 2004, s. 127-144.
Powołanie kobiety w homiletyce Joannicjusza Galatowskeigo (XVII w.). W: Грани слова. Księga jubileuszowa ku czci W. Mokiejenki, red. M. Aleksiejenko, H. Walter. Москва 2005, s. 531-539.

2005

Dualizm interpretacji kobiety w homiletyce prawosławnej XVII wieku, [w:] Człowiek we frazeologii i leksyce języków słowiańskich, red. M. Aleksiejenko, M. Hordy, Szczecin 2005, s. 396-404.
Cyryl Stawrowiecki w walce o edukację religijną. Annales Neophilologiarum nr 1, pod red. I. Kowalska-Paszt. Szczecin 2005, s. 45-54.
Życiowe powołania kobiety w homiletyce XVII wieku, [w:] Nowe środki nominacji językowej w nowej Europie, red. M. Aleksiejenko, M. Kuczyńska, Szczecin 2005.
„Postylla” Mikołaja Reja a homiletyka ruska, Mikołaj Rej – w pięćsetlecie urodzin, cz. II, red. J. Okoń i in., Łódź 2005, s. 135-150.

2006

„Pszenica i kąkol” albo o karze dla „heretyków”, [w:] Слова в словаре и дискурсе, red. A. Aleksiejenko, W. Mokijenko i in., Moskwa 2006, s. 716-723.
Intertekstualność w kaznodziejstwie ruskim XVI/XVII wieku. Wybrane aspekty, [w:] Intertekstualność w literaturach i kulturach słowiańskich, red. I. Kowalska-Paszt, M. Kuczyńska, A, Horniatko-Szumiłowicz, A. Wątorski, Szczecin 2006, s. 60-70.

2007

Święty Innocenty Irkucki w literaturze liturgicznej. Zarys problemu, [w:] Nomen est omen. Zeichen und An-Zeichen In der slawischen Sprachen, hrsg. H. Walter, Greifswald 2007, s. 144-148.
Arsenij Rostowski (Maciejewicz) – obraz świętości, [w:] Język.Człowiek.Dyskurs, red. M. Hordy, H. Walter, W. Mokijenko, Szczecin 2007, s. 480-492.
Obywatele Rzeczypospolitej w panteonie świętych Cerkwi rosyjskiej, [w:] Problemy religijne Europy nowożytnej i współczesnej, red. J. Drabina (ZN UJ XCCXCVII, „Studia Religiologica” 40), 2007, s. 49-62.
Motywy i funkcje apokryfów quasi-kanonicznych, „Fundamenta Europeae”, Fasciculus VI/VII, red. G. Minczew, Gniezno 2007, s. 77-85.

2008

Teologia moralna – zakres tematyczny i formy istnienia w postyllografii ruskiej (na materiale Ewangelii Pouczającej Cyryla Stawrowieckiego), [w:] Ethics of the Church Fathers in Kyivan Theological Thought During the Period of The Reformation (XVI – XVII cent.), red. L. Dowha, Kijów 2008, s. 38-47.
Wizerunek św. Jana Tobolskiego (Maksymowicza) w akatyście Sergiusza Matwiejewa, [w:] Człowiek w przestrzeni słownika i tekstu, red. M. Aleksiejenko, M. Hordy, Szczecin 2008, s. 366-376.
Odpływ prawosławnych elit z Rzeczypospolitej do Rosji w 2 poł. XVII i na początku XVIII stulecia, [w:] 350-lecie Umowy Hadziackiej, red. T. Chynczewska-Hennel, P. Kroll, T. Nagielski, Warszawa 2008, s. 559-583.

2009

„Aby nikt z prawosławnych i pobożnych chrześcijan tych ksiąg w cerkwiach ani domach nie trzymał, nie czytał, nie kupował” albo o poszukiwaniu kanonu, [w:] Biblia Slavorum Apocryphorum. Novum Testamentum, red. G. Minczew, M. Skowronek, I. Petrov, Łódź 2009, s. 25-42.
Św. Dymitr Rostowski a tradycja monastycznej pobożności, [w:] Święta Góra Athos w kulturze Europy, Europa w kulturze Athosu, praca zb., red. M. Kuczyńska, Gniezno 2009, s. 163-173.
Teologia maryjna Joanicjusza Galatowskiego, [w:] Krakowsko-wileńskie studia slawistyczne, seria poświęcona starożytnościom słowiańskim, red. M. Kuczyńska, W. Stępniak-Minczewa, J. Stradomski, t. 4, Kraków 2009, s. 189-206.
Рукописные учительные евангелия в собраниях польских библиотек – структурная характеристика, Sofia 2009, „Старобългарска литература” nr 41-42, s. 384-397.

2010

Joanicjusz Galatowski – wybitna postać baroku, [w:] Prawosławni w dziejach Rzeczypospolitej, „Latopisy Akademii Supraskiej”, vol. 1, red. U. Pawluczuk, Białystok 2010, s. 103-115. ang. summary, ISBN 978-83-922907-1-1.
Święci jako świadectwo prawdy. Polemiczny wymiar żywota św. Dymitra Rostowskiego, [w:] W poszukiwaniu prawdy. Chrześcijańska Europa między wiarą a polityką, t. 2, red. A. Szyndler, Częstochowa 2010, s. 337-347.

2011

Kult Paraskiewy-Petki Tyrnowskiej we współczesnej Polsce, [w:] Kościół prawosławny na Bałkanach i w Polsce – wzajemne relacje oraz wspólna tradycja, „Latopisy Akademii Supraskiej”, vol. 2, red. U. Pawluczuk, Białystok 2011, s. 173-186.

2012

Św. Piotr Mohyła – ojciec duchowy „dziesięciu świętych Akademii Kijowsko-Mohylańskiej”, [w:] Z Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej z Ukrainą i Stolicą Apostolską, red. M. R. Drozdowski, W. Walczak, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2012, s. 325-338.
Duchowo-ideowe wartości soboru halickich świętych, [w:] „Słowo. Tekst. Czas” XI, Frazeologia słowiańska w aspekcie onomazjologicznym, lingwokulturologicznym i frazeograficznym, red. M. Hordy, W. Mokijenko, T. Szutkowski, H. Walter, Szczecin-Greifswald 2012, s. 878-893.
Wpływ idei renesansu na ruską homiletykę początku XVII stulecia: [w:] Bizancjum a renesansy. Dialog kultur, dziedzictwo antyku – tradycja i współczesność, red. M. Janocha, A. Sulikowska, I. Tatarowa i in., Warszawa 2012, s. 319-332.
„Herezja werbalna” – wokół sporów o prawdę języka objawienia, [w:] Język naszej modlitwy, „Latopisy Akademii Supraskiej”, vol. 3, red. U. Pawluczuk, Białystok 2012, s. 111-124.

2013

Święta „skandalistka” – Ksenia Petersburska, [w:] Skandal w kulturze europejskiej i amerykańskiej, red. B. Płonka-Syroka, M. Dąbrowska, J. Nadolna, M. Skibińska, Warszawa 2013, s. 171-178. Współautor: Dominika Gapska.
Od Rzymu do Pekinu – Sawa Władysławić Raguziński w służbie dyplomatycznej Rosji – księga jubileuszowa dedykowana prof. Bogdanowi Walczakowi, red. J. Migdał, t. III, Poznań 2013, s. 154-161.
Idea cyrylometodejska w prawosławnej części XX-wiecznej Europy, w: Święci Konstantyn-Cyryl i Metody – patroni Zachodu i Wschodu, opr. Zespół, seria: Biblioteka Duchowości Europejskiej 5, t. II, Kraków 2013, s. 280-291.
Христианский идеал императора Константина в программе обновления православной Церкви в польско-литовском государстве , w: Sveti car Konstantin i hrišćanstvo I, red. D. Bojović, t. 1, Nisz 2013, s. 523-534.
Kod biblijny w symbolicznym ujmowaniu przestrzeni pamięci (na materiale południowo- i wschodniosłowiańskiej literatury obrzędowej), w: Przestrzenne kody tekstów i narracyjne kody przestrzeni, red. B. Zieliński, Poznań 2013, s. 163-192, slavic-complit.home.amu.edu.pl .
Czasy ostatnie w ruskim nauczaniu homiletycznym początku XVII wieku, [w:] Czas Apokalipsy. Wizje dni ostatecznych w kulturze europejskiej od starożytności do wieku XVII, red. K. Zalewska-Lorkiewicz, Warszawa 2013, s. 145-165.
Idea cyrylometodejska w kształtowaniu tożsamości regionu Rusi Karpackiej, [w:] Cyrylometodejski komponent kultury chrześcijańskiej Słowian w regionie karpackim. Historia, tradycje, odwołania, red. M. Kuczyńska, J. Stradomski, KWSS 8, Kraków 2013, s. 221-236.
Odbiorca wpisany w ruskie kaznodziejstwo renesansu (XVI/XVII w.) jako człowiek pogranicza kulturowo-religijnego, [w:] Pogranicze, Kresy, Wschód a idee Europy, Seria II: Wiktor Choriewin memoriam, układ i wstęp J. Ławski, red. A. Janicka, G. Kowalski, Ł. Zabielski, Colloquia Orientalia Bialostocensia IV, Białystok 2013, s. 141-150.
Kalendarzowa struktura homiliarzy ewangelicznych, [w:] Kalendarz w życiu Cerkwi i wspólnoty, Białystok 2013, s. 135-146.

2014

Szewczenko jako wzór Ukraińca w świetle prac metropolity Hilariona (Iwana Ohijenki), [w:] „Słowo. Tekst. Czas” XII: W 200. rocznicę urodzin Tarasa Szewczenki, t. 1: Frazeologia w idiolekcie i systemach języków słowiańskich, red. M. Aleksiejenko, H. Biłowus, M. Hordy i in. Szczecin-Greifswald 2014, s. 70-79.

2015

Сакрализация болгарской земли по текстам балканской агиографии, „Palaeobulgarica”, t. XXXIX (201), nr 3, ss. 29-38.

2016

Протестанты в царской России и их правовой статус, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2016/10: Relacja państwo – Kościół w historii i kulturze, s. 163-179.

2017

Cyryl Trankwilion Stawrowiecki w dialogu z Europą, w: Кирило Транквіліон Ставровецький – Проповідник Слова Божого, red. D. Syrojid, I. Skoczylas, Lwów.
Konflikt i wojna jako „bicz Boży” w literaturze bułgarskiego średniowiecza, „Slavia Meridionalis”, t. 17, s. 125–145, www.doi.org.
Cyryla Stawrowieckiego odczytania twórczości Piotra Skargi — na przykładzie Żywota św. Stefana i kazania Na poświęcenie świątyni, „Studia Ukrainica Posnaniensia”, t V, s. 317-330, www.pressto.amu.edu.pl.
Homiletyka cerkiewna Pierwszej Rzeczypospolitej na pograniczu kultur (do połowy XVII wieku), w: Między Wschodem a Zachodem. Prawosławie i unia ((seria Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości, t. XI), red. M. Kuczyńska, s. 196–237, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2017.

2018

Гомилетика Иоанна Златоуста в творчестве Григория Цамблака: тематические и формальные влияния на примере Слова о божественных тайнах, „Europa Orientalis”, tom XXXVI (201), ss. 87-98, www.europaorientalis.it
Nieznana karta katolicko(jezuicko)-prawosławno-unickich kontaktów międzykonfesionalnych XVII wieku, [w:] Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria 13, t. 1, s. 123-131 (Kongres slawistów).
Unicka przeróbka prawosławnego traktatu „Zwierciadło teologii”, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2018/14, s. 75-90, DOI: 10.14746/pss.2018.14.7, Adres internetowy: www.pressto.amu.edu.pl, 2018.
Kapłan uczony i światły w programie reform Piotra I, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2018/15, s. 149-171, DOI: 10.14746/pss2018.15.9, www.pressto.amu.edu.pl.

2019

Between Freedom and Imprisonment – The Shanghai Ghetto in the view of the Bulgarian writer Angel Wagenstein, [w:] Chinese “One Belt One Road” in the Context of Central Europe and Balkans Intercultural Dialogue and Transfer of Knowledge, red. Monika Miazek-Męczyńska, ss. 89-101, Shanghaj 2019, Chiny. W druku.

Recenzje:

J. Łabyncew, Ł. Szczawińska W mieście zwanym Zabłudowem. Slavia Orientalis 1996/2, s. 311-313.
Progi, pasaże, granice, red. A. Gawarecka, M. Balowski, Poznań 2011, 346 s., „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2011/1, s. 205-208.
Wokół źródeł słowiańskich narracji dualistycznych, ocena książki: Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła słowiańskie, opr., przekł. i koment. G. Minczew, M. Skowronek, J. M. Wolski, Łódź 2015, Slavia Meridionalis”, t. 17, s. 220–227, DOI: 10.11649/sm1366, www.doi.org, 2017
Проф. Климентина Иванова в „Краковско-Вилнюски Славистични Студии“, „Palaeobulgarica”, tom XLIII (2019), nr 2, ss. 81-84, www.palaeobulgarica.eu, 2019.

Redakcja naukowa: